Nie bądź obojętny
Wystawa czasowa "Wokół nas morze ognia", 11. edycja akcji Żonkile w sześciu miastach, warsztaty z Loesje, działania artystyczne w plenerze, spotkanie z Martínem Caparrósem, konferencje naukowe oraz liczne warsztaty edukacyjne to tylko część działań, które w 2023 roku zorganizowaliśmy w ramach obchodów 80. rocznicy wybuchu powstania w getcie warszawskim.
19 kwietnia 2023 roku obchodziliśmy 80. rocznicę powstania w getcie warszawskim. W dniu wybuchu powstania, w święto Pesach, na terenie getta przebywało 50 tysięcy osób. Byli wśród nich 20-letni Mietek Pachter, 21-letnia Mira Piżyc i 11-letnia Helena Kuczer (Krystyna Budnicka). Nie należeli do bojowców – jak wielu innych mieszkańców oraz mieszkanek getta. Ich cichy opór był jednak tak samo ważny, jak ten z bronią w ręku. Co stało się z dziesiątkami tysięcy osób, które w trakcie powstania zeszły do podziemi i przez wiele dni pozostały nieuchwytne?
80. rocznica stała się dla nas punktem wyjścia nie tylko do tego, by uczcić pamięć o osobach, które poniosły śmierć w getcie warszawskim, czy posłuchać opowieści ocalonych. Nasz program w 2023 roku pozwolił również przyjrzeć się krytycznie historii, a wreszcie – spojrzeć na współczesność i w przyszłość. Dokładnie tak, jak radził Marian Turski 27 stycznia 2020 roku. Przypomniał wówczas tzw. XI przykazanie – przesłanie jego przyjaciela Romana Kenta: "Nie bądź obojętny".
Poprzez wystawę, szereg wydarzeń, działań i publikacji oraz zaangażowanie wielu osób ze świata sztuki czy nauki staramy się wprowadzić XI przykazanie do naszej codzienności – symbolicznie i praktycznie. Zależy nam na tym, by być jemu wiernymi:
"bo jeżeli nie, to się nawet nie obejrzymy, jak na nas, jak na naszych potomków, «jakieś Auschwitz» nagle spadnie z nieba".
Ramowy program obchodów:
"Wokół nas morze ognia. Losy żydowskich cywilów podczas powstania w getcie warszawskim" – wystawa czasowa
- 18 kwietnia 2023 – 8 stycznia 2024, KUP BILET →
- katalog wystawy już dostępny, ZAMÓW KATALOG →
- SPRAWDŹ PROGRAM →
Na wystawie, otwartej w przeddzień 80. rocznicy wybuchu powstania w getcie warszawskim, po raz pierwszy opowiadamy o nieznanej stronie powstania, oddajemy głos cywilom, którzy ukrywali się w getcie. Pomimo rozpaczy, głodu, strachu, nieludzkich warunków walczyli o każdy kolejny "dzień, godzinę, minutę". Ich opór był tak samo ważny, jak ten z bronią w ręku.
- Autorka koncepcji wystawy: prof. Barbara Engelking,
- Kuratorka wystawy: Zuzanna Schnepf-Kołacz.
Oprowadzanie choreograficzne: wystawa "Wokół nas morze ognia"
- 15 grudnia (piątek), godz. 18.30
- 16 grudnia (sobota), godz. 20.30
- 17 grudnia (niedziela), godz. 18.30
- Wstęp bezpłatny, liczba miejsc ograniczona
Spacery choreograficzne to propozycja innego, osadzonego w doświadczeniu cielesnym poznawania wystawy. Umożliwia ono bądź to uaktywnienie odmiennych od zazwyczaj używanych na ekspozycjach zmysłów, bądź to skupianie się na wybranym aspekcie sensualnego doświadczania – wyostrzaniu określonego zmysłu. Spacery poprowadzi Weronika Pelczyńska.
Całoroczne cykle wydarzeń
W 2023 roku w ramach programu towarzyszącego wystawie zaprosimy na wydarzenia, które odbywać się będą w ramach serii spotkań – zarówno na żywo w muzeum, jak i online.
Podcast: Cykl "Nie bądź obojętny"
- marzec-grudzień 2023
Myślą przewodnią nowego cyklu podcastów Muzeum POLIN jest XI przykazanie "Nie bądź obojętny", które – przywołane przez Mariana Turskiego przed bramą śmierci – obiegło cały świat. Przyglądamy się obojętności z rozmaitych perspektyw i zastanawiamy się, czym jest obojętność, a może też, czym nie jest. Jakie są źródła obojętności? Do czego obojętność prowadzi lub może prowadzić? Czy to jest jakiś moralny nakaz, obowiązek, cywilizacyjny stempel, wewnętrzny impuls, indywidualna potrzeba? Wszystkie rozmowy prowadzi prof. Karolina Wigura.
- marzec-grudzień 2023
Są to spotkania literackie wokół nowych wydawnictw związanych z 80. rocznicą powstania w getcie warszawskim.
Bez cienia. Kryjówki getta warszawskiego
- 22 kwietnia – 14 października 2023
Od 22 kwietnia w 6 lokalizacjach na Muranowie znajdują się instalacje symbolicznie znakujące miejsca ukrywania się ludności cywilnej. Po zakończeniu powstania w getcie warszawskim dawna dzielnica żydowska została zrównana z ziemią. We współczesnej Warszawie nie ma po niej niemal żadnego śladu. Tak jak po kryjówkach i bunkrach, które Żydzi i Żydówki budowali, by znaleźć schronienie w trakcie powstania. Wraz z SENNA kolektyw postanowiliśmy przywrócić miejskiej rzeczywistości pamięć o tych miejscach.
Spacery z przewodnikiem po wystawie "Wokół nas morze ognia"
- kwiecień-grudzień 2023, wybrane niedziele miesiąca, godz. 14.00
- spacery prowadzone przez przewodników Muzeum POLIN
Oprowadzania autorskie po wystawie "Wokół nas morze ognia"
- kwiecień-grudzień 2023, wybrane soboty miesiąca, godz. 12.00 i 13.30
Cykl autorskich oprowadzań, podczas których uczestnicy mogą poznać indywidualne podejście do wystawy "Wokół nas morze ognia" osób reprezentujących różne obszary: nauki, sztuki, edukacji, krytyki. To przede wszystkim spotkania z twórczyniami i twórcami wystawy.
Cykl spotkań online: Świadectwa z getta warszawskiego
- wrzesień-listopad 2023
Trzy spotkania z potomkami bohaterów "Wokół nas morze ognia" – cywilów, którzy przetrwali powstanie w getcie w jego murach i opisali je we wspomnieniach. Rozmowy prowadzi prof. Barbara Kirshenblatt-Gimblett, główna kuratorka wystawy stałej Muzeum POLIN.
Zajęcia realizowane w ramach oferty edukacyjnej na rok szkolny 2023/2024 w formie stacjonarnej i online. Dzięki warsztatom młodzież lepiej zrozumie procesy historyczne i uwrażliwi się na przejawy wykluczania ze społeczeństwa osób, które w jakiś sposób różnią się od większości.
Historia mówiona: nowe produkcje filmowe i publikacje
W artykułach na portalach Wirtualny Sztetl oraz Polscy Sprawiedliwi przybliżamy portrety osobiste świadków getta warszawskiego, publikujemy ikonografię z gett w okupowanej Polsce. Prezentujemy nowe opracowanie historyczne na temat postaw Polaków wobec powstania w getcie warszawskim, a także uzupełnione historie pomocy udzielonej Żydom przez m.in. Andrzeja i Czesława Miłoszów.
Polecamy cykl sześciu etiud filmowych – portretów osobistych, będących zapisem współczesnych spotkań z Ocalałymi z getta warszawskiego oraz osobami, które zetknęły się dziedzictwem getta zapisanym w historii rodzinnej, przedmiotach oraz przestrzeni miejskiej.
Cykl filmowy "W poszukiwaniu żywej pamięci: filmowe spotkania ze świadkami getta warszawskiego" jest próbą uchwycenia autentycznej, żywej pamięci: pamięci cielesnej i emocjonalnej, związanej z indywidualnym doświadczeniem. Wspomnienia posiadają tu również charakter somatyczny, zakotwiczony w ciele. Pamięć i pamiętanie są zaś nierzadko procesami problematycznymi, na które składają się także wyrwy, nieciągłości, sprzeczności, wyobrażenia oraz próby rekonstrukcji – własnego losu, historii rodzinnej czy społecznej.
Filmowe portrety osobiste są dokumentem ukazującym wpływ bezpośredniego i zapośredniczonego doświadczenia getta warszawskiego na tożsamość bohaterów w różnych etapach ich życia.
- Pomysł i realizacja: Józef Markiewicz / Muzeum POLIN.
Bohaterki i bohaterowie cyklu:
- Irena Agata Bołdok,
- Barbara Góra,
- Hanna Szmalenberg,
- Ludwik Górski oraz Joanna Podgórska,
- Irena Landau,
- Aleksandra Sobiecka.
Publikacje w ramach programu
Fotografie z powstania w getcie warszawskim Zbigniewa Leszka Grzywaczewskiego i Rudolfa Dameca
- premiera: wrzesień 2023 roku
Pakiet dwóch albumów fotograficznych, prezentujących niezwykle cenne, nieznane dotychczas fotografie powstania w getcie z dwóch perspektyw: wewnątrz getta (jedyne znane zdjęcia wykonane nie przez Niemców) oraz ze strony "aryjskiej". Z komentarzem Jacka Leociaka i Barbary Engelking.
Poprzednie publikacje (kwiecień 2023)
- premiera: 11 kwietnia 2023 roku, KUP KSIĄŻKĘ >>
- koedycja z Ośrodkiem KARTA, książka z serii KARTY "Żydzi polscy"
Wstrząsające wspomnienia polskiego Żyda, pisane na prośbę działaczy "Żegoty" w 1944 roku w ukryciu, po stronie "aryjskiej" w Warszawie. Zdaniem Mariana Turskiego jedno z najważniejszych pisanych po polsku świadectw Zagłady. Ze wstępem Mariana Turskiego i posłowiem Barbary Engelking.
"Kwestia charakteru. Bojowniczki z getta warszawskiego"
- premiera: 12 kwietnia 2023 roku
- koedycja z Wydawnictwem Czarne
Książka pod redakcją Sylwii Chutnik i Moniki Sznajderman, poświęcona bohaterkom, które znane były do tej pory tylko z imienia, lapidarnych wzmianek w tekstach źródłowych lub pojawiały się jako towarzyszki walki swoich kolegów.
Autorki:
- Kalina Błażejowska,
- Katarzyna Czerwonogóra,
- Agnieszka Dauksza,
- Patrycja Dołowy,
- Agnieszka Glińska,
- Hanka Grupińska,
- Agnieszka Haska,
- Natalia Judzińska,
- Magdalena Kozłowska,
- Joanna Ostrowska,
- Karolina Sulej,
- Anna Szyba,
- Karolina Szymaniak,
- Monika Tutak-Goll,
- wstęp: Zuzanna Hertzberg.
Katalog wystawy "Wokół nas morze ognia"
- premiera: 16 kwietnia 2023 roku
- katalog jest już dostępny w przedsprzedaży, KUP KATALOG >>
Publikacja pod redakcją Barbary Engelking i Zuzanny Schnepf-Kołacz, towarzysząca wystawie "Wokół nas morze ognia. Losy żydowskich cywilów podczas powstania w getcie warszawskim" w Muzeum POLIN. Bogato ilustrowane, albumowe wydanie, w którym kilkunastu autorów odnosi się do tematyki wystawy. W tomie znajdują się teksty wybitnych historyków zajmujących się Zagładą, ale również m.in. Hanny Krall, Andrzeja Ledera czy Mikołaja Grynberga.
