Meet the Family: Moshe Rynecki

Barbara Kirshenblatt-Gimblett jest Główną kuratorką wystawy stałej Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, na stanowisku imienia Ronalda S. Laudera, profesor emerytowana na Uniwersytecie Nowojorskim. Autorka między innymi książek: “Destination Culture: Tourism, Museums, and Heritage”; “Image Before My Eyes: A Photographic History of Jewish Life in Poland, 1864–1939” (z Lucjanem Dobroszyckim), i “They Called Me Mayer July: Painted Memories of Jewish Life in Poland Before the Holocaust” (z Mayerem Kirshenblattem). Otrzymała honorowe doktoraty z Jewish Theological Seminary of America, na Uniwersytecie w Hajfie i Uniwersytecie Indiany. Członkini Amerykańskiej Akademii Sztuk i Nauk. Otrzymała Krzyż Kawalerski Orderu Zasługi Rzeczpospolitej Polskiej. W 2020 została laureatką Nagrody im. Dana Davida. Jest członkinią rady Council of American Jewish Museums, Muzeum Żydowskiego w Wiedniu, Muzeum Żydowskiego w Berlinie oraz Żydowskiego Muzeum i Centrum Tolerancji w Moskwie, doradza przy projektach muzealnych na Litwie, Białorusi, w Albanii, Izraelu i Stanach Zjednoczonych.

Elizabeth Rynecki jest prawnuczką Moshe Ryneckiego (1881–1943). Dorastała wśród obrazów pradziadka wiszących na ścianach jej rodzinnego domu. Od wczesnych lat rozumiała, że prace te zapewniają łączność jej samej z odległym czasem i „starym kontynentem”. W 1999 r. Elizabeth stworzyła stronę internetową „Moshe Rynecki: Portrait of a Life in Art”, która była początkiem ambitnego projektu udokumentowania twórczości jej pradziadka. Elizabeth ukończyła Bates College (1991) oraz obroniła dyplom magisterski z dziedziny retoryki i komunikacji na University of California, Davis (1994). Jej praca dyplomowa dotyczyła dzieci osób, które przeżyły Zagładę. Jej książka “Chasing Portraits: A Great Granddaughter's Quest for Her Lost Art Legacy” została wydana przez Penguin Random House w 2016r. Film dokumentalny “Chasing Portraits”, zrealizowany przez Elizabeth Rynecki, miał premierę w 2018r.

Moshe (Mojżesz) Rynecki (1881–1943) urodził się w Międzyrzecu Podlaskim w religijnej rodzinie. Zainteresował się sztuką w bardzo młodym wieku. Ukończył jesziwę, następnie rosyjską szkołę średnią i został studentem warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych.
W Warszawie poślubił Perlę (Paulę) Mittelsbach. Kiedy Rynecki uczył się jeszcze w Akademii Sztuk Pięknych, żona zajmowała się domem i prowadziła mały sklepik z książkami, materiałami piśmienniczymi i malarskimi przy ulicy Kruczej. Niedługo po otwarciu wspomnianego sklepu Paula urodziła córkę Bronisławę, a półtora roku później syna Jerzego. Obrazy Ryneckiego to sceny z życia codziennego, jak choćby mężczyźni grający w szachy czy kobiety wykonujące domowe obowiązki. Uwieczniają także miejsca i wydarzenia typowe dla społeczności żydowskiej, której autor był częścią. Artysta był zaangażowany w życie społeczności żydowskich artystów w Warszawie, wiele z jego prac było wystawianych w stołecznych galeriach i drukowanych w żydowskiej prasie. Jednak nigdy nie osiągnął wielkiej sławy. Kopia jednego z jego obrazów, znajdującego się w rodzinnej kolekcji Ryneckich, jest pokazana na Wystawie Stałej Muzeum POLIN. 
Po wybuchu II wojny światowej Rynecki ukrył ok. 800 obrazów na terenie Warszawy. Listę z adresami otrzymała jego żona, córka oraz syn. Po utworzeniu getta w Warszawie Rynecki dobrowolnie zamieszkał w nim. Starał się dalej malować. Spośród prac namalowanych w tym czasie, przetrwały jedynie trzy. W 1943 r. Mojżesz Rynecki został najprawdopodobniej zamordowany w obozie na Majdanku.
Jego żona oraz syn - Jerzy wraz z żoną i dzieckiem zdołali przetrwać Zagładę. Córka zginęła w getcie. Spośród 800 ukrytych w 1939 r. obrazów ocalało ok. 120. Wiele lat po wojnie okazało się, że jednak część rzekomo zaginionych obrazów przetrwała. Obecnie w Muzeum Narodowym w Warszawie oraz w zbiorach Żydowskiego Instytutu Historycznego znajdują się 54 obrazy Ryneckiego.
Więcej o Moshe Ryneckim >>