(po)ŻYDOWSKIE… Sztetl Opatów oczami Majera Kirszenblata

Jak wyglądało dorastanie w dawnym żydowskim miasteczku (sztetlu)? Odpowiedź dają obrazy, na których Majer Kirszenblat wspominał Opatów swojej młodości. Ten świat zniknął w wyniku Zagłady Żydów. Na wystawie codzienność sztetla skonfrontujemy z tym, co zmieniło się w Opatowie od czasów Majera. Opowiemy o tym, jak miasto radzi sobie z trudną pamięcią "pożydowskiego" miasteczka. Zaprezentujemy wystawę o polskiej i żydowskiej pamięci.

• kwiecień – listopad 2024

Opatów w Warszawie

Obrazy Majera Kirszenblata pokazują niemal wyłącznie Opatów, z jego codziennością, biedą, ale też charakterystyczną architekturą. Domy, w których mieszkali Żydzi, były zwykle ciasne i drewniane. 
W dzisiejszym Opatowie wciąż znajdują się pojedyncze drewniane domy, zazwyczaj już zawalone 
i przeznaczone do rozbiórki. Drewno z rozebranych domów wykorzystujemy do stworzenia scenografii wystawy. W ten sposób przenosimy część Opatowa do Warszawy, wkładając opowieść Majera Kirszenblata w drewniane ramy pamiętające czasy jego młodości. 

Współpraca z mieszkańcami 

Treść wystawy opracowujemy we współpracy z lokalnymi działaczami. Wspólna praca badawcza 
w Opatowie stała się podstawą opowieści poszerzającej kontekst obrazów Kirszenblata. 

Projekty i prace artystyczne

Wokół pozostałości po dawnej społeczności żydowskiej rozwijamy projekty, których efekty zostaną zaprezentowane na wystawie. Dzięki technice skanów geodezyjnych przywracamy pamięć o dawnym wyglądzie żydowskiej mykwy, w której obecnie znajduje się fabryka krówek. Fotografujemy miejsca po zniszczonej synagodze, docieramy do obiektów znalezionych podczas prac geodezyjnych na dawnym cmentarzu żydowskim, zwiedzamy dawne budynki szkół, do których chodził Majer. Spacerujemy wzdłuż rzeki, która częściowo wciąż wyłożona jest macewami z dawnego cmentarza. 

Na wystawie przedstawimy także dzieła współczesnych artystek (Vardy Meidar i Justyny Sokołowskiej), które nawiązują do historii opatowskich Żydów. 

Materialne dziedzictwo

W specjalnie zaprojektowanych gablotach zaprezentujemy obiekty będące śladami materialnego dziedzictwa Żydów opatowskich: judaika i przedmioty codziennego użytku, które pojawiają się na obrazach Majera i świadczą o dawnym życiu żydowskich mieszkańców miasta. 

Codzienność żydowskiego chłopca

W przestrzeni wystawy widzowie zobaczą kilkadziesiąt oryginalnych obrazów Kirszenblata połączonych z anegdotami przytaczanymi przez autora. Złożą się na niezwykłą opowieść o codzienności żywiołowego chłopca w dawnym żydowskim miasteczku. Miasteczku, w którym dziś znajdziemy już ledwie ślady tamtej przeszłości. Miasteczku pożydowskim.

• Kuratorki: dr Natalia Romik, dr Justyna Koszarska-Szulc we współpracy z prof. Barbarą Kirshenblatt-Gimblett.
• Kuratorka organizacyjna: Katarzyna Tomczak-Wysocka.
• Projekt: Kolektyw "SENNA" (Natalia Romik, Piotr Jakoweńko, Sebastian Kucharuk).
• Instalacje artystyczne: Varda Meidar, Justyna Sokołowska.