Literackie spotkania w kwietniu rozpoczniemy od rozmowy o księgach pamięci, które stanowią powojenny zapis żydowskiego doświadczenia. W rozmowie, którą poprowadzi Joanna Fikus, udział wezmą Monika Adamczyk-Garbowska, Andrzej Trzciński, Małgorzata Frąckiewicz i Mikołaj Grynberg.
Copyrights
fot. Muzeum Historii Żydów Polskich
Copyrights
"Księga-album pamięci gminy żydowskiej w Białymstoku"
Copyrights
"Księga pamięci gminy żydowskiej w Ciechanowcu"
Copyrights
"Księga pamięci gminy żydowskiej w Łomży"
Copyrights
"Księga pamięci gminy żydowskiej w Stawiskach"
Copyrights
"Księga pamięci gminy żydowskiej w Zambrowie"
- 2 kwietnia 2025 (środa), godz. 18:00
- Spotkanie w holu głównym
- Dyskusja w języku polskim
Księgi pamięci to niezwykle ważny element tradycji żydowskiej, poświęcony pamięci żydowskich miast, miasteczek i społeczności, które istniały przed Zagładą. Księgi te zawierają szczegółowe opisy historii danej zbiorowości – od jej powstania, przez rozwój, życie codzienne, aż po tragedię związaną z Holokaustem. Przypominają o społecznościach, które zostały unicestwione. Dla wielu osób księgi pamięci są jedynym źródłem informacji o życiu ich przodków i rodzinnych miejscowościach – hołdem dla utraconych społeczności i pomnikiem ich życia.
W księdze pamięci Opatowa i pinkasach łomżyńskich: Białegostoku, Ciechanowca, Jedwabnego, Łomży, Stawisk, Wysokiego Mazowieckiego, Zambrowa, o których będziemy rozmawiać, znajdują się osobiste wspomnienia, świadectwa ocalałych, opisy życia rodzinnego, tradycji, religii, a także wydarzeń związanych z eksterminacją. Zastanowimy się nad tym, jak pamięć wpływa na nasze życie, co z nią robimy oraz jak czas kształtuje świadectwa zapisane na kartach ksiąg pamięci.
Monika Adamczyk-Garbowska – literaturoznawczyni, profesor nauk humanistycznych w Katedrze Lingwistyki Stosowanej UMCS w Lublinie, w latach 2000–2011 kierownik Zakładu Kultury i Historii Żydów UMCS; tłumaczka z języka angielskiego i jidysz. Autorka i redaktorka wielu publikacji poświęconych księgom pamięci, w tym antologii "Tam był kiedyś mój dom... Księgi pamięci gmin żydowskich" (2009, z Adamem Kopciowskim i Andrzejem Trzcińskim). W 2004 roku otrzymała nagrodę naukową im. Jana Karskiego i Poli Nireńskiej za badania nad literaturą jidysz, a w 2016 roku nagrodę im. Ireny Sendlerowej.
Andrzej Trzciński – doktor habilitowany, historyk i historyk sztuki, pracownik naukowo-dydaktyczny UMCS w Lublinie w latach 1983–2018 (obecnie emeritus). Prowadzi badania z zakresu kultury materialnej i artystycznej Żydów na historycznych obszarach Rzeczypospolitej, zwłaszcza ikonografii i ikonologii przedstawień na zabytkach sepulkralnych, wyposażeniu i wystroju synagog, na sprzętach ze sfery kultu i obrzędów, epigrafiki i paleografii hebrajskiej. Autor licznych publikacji z tego zakresu. Zajmował się redakcją merytoryczną przekładów na język polski czterech ksiąg pamięci (wraz z prof. Moniką Adamczyk-Garbowską).
Małgorzata Frąckiewicz – doktor nauk humanistycznych, językoznawca, wiceprezes zarządu Łomżyńskiego Towarzystwa Naukowego im. Wagów w Łomży; prezes Polskiego Towarzystwa Historycznego Oddział w Łomży; autorka i redaktorka naukowa licznych publikacji, m.in.: "Antroponimia Żydów łomżyńskich w kontekście kulturowym", pomysłodawczyni i koordynatorka oraz współredaktorka cyklu pt. "Pinkasy przedniemeńskie"; autorka i kierownik licznych projektów naukowych i popularnonaukowych.
Mikołaj Grynberg – fotograf, pisarz, reporter, z wykształcenia psycholog. Prowadził wykłady w Leica Academy oraz w Związku Polskich Artystów Fotografików. Swoją pierwszą publikację, album "Dużo kobiet", wydał w 2009 roku. W 2018 był nominowany do Nagrody Literackiej "Nike" za zbiór opowiadań "Rejwach". W 2024 za książkę "Jezus umarł w Polsce" został laureatem Nagrody Literackiej Prezydenta Miasta Białegostoku im. Wiesława Kazaneckiego oraz otrzymał nominację do Nagrody Literackiej Nike.
Joanna Fikus – antropolożka kultury, od 2005 roku związana z Muzeum Historii Żydów Polskich. Koordynatorka zespołu tworzącego wystawę stałą muzeum. Od 2017 roku kierowniczka Działu Wystaw Muzeum Historii Żydów Polskich. Członkini zarządu Stowarzyszenia Żydowski Instytut Historyczny, przewodnicząca jego Komisji Grantowej. Członkini Rady Fundatorów Jewish Community Center Warszawie.
Czytelnia POLIN: Księgi pamięci jako powojenny zapis żydowskiego doświadczenia
02.04.2025 - 02.04.2025
