Marsz Pamięci poświęcony rabinom getta warszawskiego

Marsz Pamięci, organizowany przez Żydowski Instytut Historyczny im. Emanuela Ringelbluma, już po raz trzynasty przejdzie ulicami Warszawy 22 lipca, upamiętniając ofiary wielkiej akcji likwidacyjnej przeprowadzonej przez Niemców w 1942 roku. W 82. rocznicę rozpoczęcia deportacji Żydów z warszawskiego getta do obozu zagłady w Treblince szczególna uwaga zostanie poświęcona rabinom, którzy działali na terenie dzielnicy zamkniętej.

• 22 lipca (poniedziałek), godz. 18:00-20:00
• Start przy pomniku Umschlagplatz

Marsz, do którego mogą przyłączyć się wszyscy chcący pielęgnować pamięć o mieszkańcach getta warszawskiego, wyruszy spod pomnika Umschlagplatz (ul. Stawki 10, róg Dzikiej), a następnie przejdzie ulicami: Stawki – Andersa – Anielewicza – Zamenhofa – Dzielna 5. Pochód zakończy się na skrzyżowaniu ul. Dzielnej i Karmelickiej, gdzie zostanie odsłonięta instalacja artystyczna autorstwa Norberta Delmana, do której uczestnicy marszu przywiążą wstążki.

W trakcie wielkiej akcji likwidacyjnej, trwającej od 22 lipca do 21 września 1942 roku, z Umschlagplatzu – placu przeładunkowego przy ul. Stawki – odjeżdżały pociągi, które wywoziły około 5–6 tysięcy osób dziennie. W miarę postępowania akcji te liczby rosły. W przepełnionych wagonach jadących do obozu i w samej Treblince zamordowano blisko 300 tysięcy mieszkańców i mieszkanek getta warszawskiego. Wielu z nich pozostaje niesłusznie bezimiennych – marsz ma przywrócić pamięć o nich i o ich tragicznej śmierci. 

– Tegoroczny Marsz poświęcamy rabinom getta warszawskiego. Chcemy zwrócić uwagę na kwestię życia religijnego w getcie, które, pomimo swojego ogromnego znaczenia dla jego mieszkańców, ciągle pozostaje w cieniu walki zbrojnej czy działalności kulturalnej. Zaprezentujemy sylwetki pięciu rabinów, które przybliżą nam szczególną formę cywilnego oporu, jakim była wiara. Ponadto przyjrzymy się formom życia religijnego, organizowaniu pomocy społecznej dla ortodoksyjnych Żydów, nauczaniu w szkołach religijnych oraz wygłaszanym przez rabinów kazaniom, które w najtrudniejszych chwilach dodawały sił religijnym mieszkańcom getta. Skupimy się nie tylko na religijności w rozumieniu praktyk, ale także na idei, która łączyła wielu mieszkańców getta – mówi dr Michał Trębacz, Dyrektor ŻIH.

– Marsz Pamięci zakończy się na ul. Dzielnej 5. To tu podczas wojny, w getcie warszawskim, mieszkał rabin Kalonimus Kalman Szapiro, jeden z bohaterów Marszu. W tym miejscu, na koniec marszu, zostanie odsłonięta instalacja artystyczna autorstwa Norberta Delmana, stworzona we współpracy z HOS Gallery. Uczestnicy marszu będą mogli przywiązać do rzeźby Wstążki Pamięci, które otrzymają od wolontariuszy na początku uroczystości. Marszowi towarzyszyć będzie program wydarzeń, takich jak spotkania, dyskusje, spacery tematyczne, które będą odbywać się w sierpniu i we wrześniu – mówi Zuzanna Schnepf-Kołacz, Zastępczyni Dyrektora ds. Programowych.

– Inspiracją do powstania dzieła były zapiski rabina Kalonimusa Kalmana Szapiry i jego rozważania teologiczne, zatytułowane "Nakaz i ochotne spełnienie", w których pisał, że "dobrze jest, aby człowiek notował sobie wszystkie swoje myśli – nie po to, aby zdobyć sławę pisarską, ale by utrwalić siebie samego na kartkach papieru, aby zachować wędrówki swej duszy, jej upadki i wzloty". Artysta parafrazuje je i utrwala w dziele sztuki, prezentując abstrakcyjną wizję spotkania myśli z rzeczywistością – mówi Marianna Łomża, koordynatorka projektu z HOS Gallery, partnera tegorocznego Marszu.

Na zakończenie wydarzenia wysłuchamy odczytu fragmentów pism rabina Szapiry, które zachowały się w Podziemnym Archiwum Getta Warszawskiego, oraz śpiewu chazana z Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Warszawie.

Udział we wszystkich wydarzeniach związanych z Marszem Pamięci jest bezpłatny.