Zbiory

Prace Agnieszki Traczewskiej w kolekcji Muzeum POLIN

Trzej chasydzi idą po ulicy jakiegoś miasta. Fotografia Agnieszki Traczewskiej z serii Powroty.
fot. Agnieszka Traczewska, 2022

Do kolekcji Muzeum POLIN trafiły prace uznanej dokumentalistki, fotografki Agnieszki Traczewskiej, z trzech serii fotograficznych "Wskrzeszony świat / A Rekindled World", "Powroty / Returns" oraz zeszłorocznego projektu artystycznego "Chasydki", finansowanego przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Chasydyzm jest najważniejszym religijnym i społecznym ruchem zrodzonym na ziemiach polskich. Jednocześnie najbardziej znaczącym fenomenem, mającym wpływ na religijne, społeczne i kulturalne życie Żydów w Europie Wschodniej, od XVIII wieku do czasów współczesnych.

II wojna światowa i Holokaust przyniosły dramatyczną cezurę żydowskiego życia w Europie. W tym zagładę większości Żydów aszkenazyjskich, a zwłaszcza chasydów. Jednak dzięki przedwojennym emigrantom oraz nielicznym ocalałym społeczności chasydzkie zaczęły się odradzać w Stanach Zjednoczonych, Izraelu, Antwerpii, Londynie, Kanadzie, Ameryce Południowej, gdzie trwają do dziś.

Fakt pochodzenia i silnego zakorzenienia chasydów w tradycji europejskiej, w tym przede wszystkim polskiej, nie jest powszechnie znany. Autorka, Agnieszka Traczewska, od ponad 15 lat towarzyszy chasydom w ich podróżach do Polski oraz podejmuje wyprawy do chasydzkich enklaw, w których po emigracji z Europy Wschodniej przed i po II wojnie światowej osiedlili się ortodoksyjni Żydzi. Na drodze wieloletnich obserwacji i podróży artystka stworzyła kolekcję spektakularnych fotografii, będących hołdem dla odradzającego się chasydzkiego świata. Zdjęcia pokazują piękno tradycji, zbiorowych świąt, życia rodzinnego oraz indywidualnych chasydów widzianych nie jako czarno-białe nieme sylwetki w tłumie, ale znane z imienia i nazwiska osobowości. 

Doceniając wartość artystyczną, badawczą, a przede wszystkim dokumentacyjną projektu "Chasydki", Muzeum POLIN zdecydowało się na współtworzenie jego trzeciej części. Realizacja serii fotograficznej dokumentującej życie chasydek, często o polskiej proweniencji, pokaże prywatne sceny związane z codziennością chasydzkiej społeczności oraz z czasem uczestnictwa w świętach religijnych, z perspektywy praktycznie nieznanej – roli kobiety – matki, żony, strażniczki zasad i wartości. 

Projekt ma za zadanie ukazać specyfikę duchowości i tradycji – wartości kultywowanych od setek lat przez chasydzkie kobiety z zachowaniem wzorców obyczajowości wykształconych na ziemiach polskich i we wschodniej Europie. Do tej pory nie powstała żadna dokumentacja fotograficzna, która wizualizowałaby i opisywałaby losy chasydek. Tym bardziej efekty projektu znaczące walory historyczne, dokumentalne, edukacyjne i artystyczne, które pokażą publiczności powiązania bogatej kultury chasydzkiej z Polską. Tym bardziej, że frapujący i tajemniczy świat Chasydów budzi zaciekawienie i przyciąga zainteresowanie na całym świecie.

Prace Agnieszki Traczewskiej uzupełniły tworzoną od ponad 10 lat kolekcję sztuki współczesnej, w której znajdują się dzieła takich twórców, jak: Tadeusz Rolke, Krzysztof Gierałtowski, Wojciech Wilczyk – fotografików dokumentujących życie żydowskie w Polsce.

Agnieszka Traczewska – wielokrotnie nagradzana producentka filmów dokumentalnych, twórczyni Studia Filmowego Largo, w którym powstały filmy, takie jak: "Zwyczajny marzec" (opowieść Adama Michnika o Marcu 1968), "Dworzec Gdański" (poświęcony żydowskiej emigracji w roku 1968), "Kocham Polskę" (o Młodzieży Wszechpolskiej), "Profesor" (portret Leszka Kołakowskiego), "Pokolenie 89", "Czarodziejska góra. Amerykański portret Czesława Miłosza" czy ukazująca postać Jerzego Turowicza – "Zwyczajna dobroć".

Jako fotografik od 15 lat towarzyszy chasydom w ich podróżach do Polski oraz podejmuje wyprawy do chasydzkich enklaw, w których ortodoksyjni Żydzi osiedlili się po emigracji z Europy Wschodniej przed i po II wojnie światowej. Wyposażona w obiektyw, przestrzegająca rygorystycznych zasad stroju i zachowania, zdołała uchwycić w intymnych zbliżeniach fotograficznego kadru hermetyzm chasydzkich rytuałów i zwyczajów, niezwykłą codzienność ich duchowego, ezoterycznego życia.

Bycie kobietą i fotografikiem nieżydowskiego pochodzenia sprawia, że uzyskanie akceptacji ortodoksyjnych Żydów nie jest oczywiste, jednak autorka i jej chasydzcy bohaterowie potrafili zawrzeć niepisaną umowę, że waga tego dzieła przekracza wiele spośród praw, reguł i przesądów.

 

Z lewej strony flaga Polski, z prawej godło.

Logo Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego z godłem Polski

Projekt "Chasydki" dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego

Nazwa zadania: Chasydki

Dofinansowanie: 140 000 zł