130. rocznica urodzin Henryka Berlewiego

Sto trzydzieści lat temu, 20 października 1894 roku, w Warszawie urodził się Henryk Berlewi, malarz i grafik, w początkach lat 20. XX wieku związany z awangardowym nurtem sztuki żydowskiej.

Jego współpraca z pisarzami i poetami z "wojenno-rewolucyjnej generacji" Melechem Rawiczem, Perecem Markiszem i Uri Cwi Grinbergiem – twórcami najważniejszych pism warszawskiej awangardy jidysz: "Chaliastre" i "Albatros" – zaowocowała jednymi z najwybitniejszych osiągnięć sztuki żydowskiej i przyniosła wiele nowatorskich rozwiązań graficznych. Możemy je zobaczyć m.in. w projektach Berlewiego do książek: "Mima`amakim" (1921); "Tiren-fenster" Efraima Kaganowskiego (1921), "Uriel Acosta" Karla Gutzkova (1922), "Di Kupe" Markisza (1921), "Mefisto" Grinberga (1922).

Jak się jednak okazało, nie było to wystarczające wyzwanie dla artysty, który po krótkim epizodzie rozwijania "stylu żydowskiego" zwrócił się w stronę konstruktywistycznej awangardy, współpracował m.in. z grupą BLOK. W 1924 roku opublikował swoją teorię malarstwa w książce "Mechanofaktura". W 1928 roku Berlewi wyjechał do Paryża, z żoną i matką Heleną, później znaną pod pseudonimem artystycznym Hel Enri (1873–1976). W kolejnych latach jego twórczość obracała się w kręgu malarstwa realistycznego. Po II wojnie światowej (w latach 1947–1956) ponownie ujmował pod nowym kątem zagadnienia formy przedmiotu w sztuce.

W 1966 roku artysta odwiedził Polskę, w trakcie wizyty przekazał Karolowi i Marii Kurylukom litografię "Naissance de l’Objet" (Narodziny obiektu, 1953) z dedykacją. Ich córka, Ewa Kuryluk, przekazała tę pracę do kolekcji Muzeum POLIN w 2012 roku.

Henryk Berlewi zmarł w Paryżu w 1967 roku.

Muzeum, chcąc uregulować sprawy licencyjne do prac Berlewiego, zwraca się do spadkobierców praw autorskich artysty z uprzejmą prośbą o kontakt.