Jesteście ciekawi, jak wyglądałoby Muzeum POLIN, gdyby konkurs na projekt budynku wygrał Daniel Libeskind? A może kolejny raz czytacie w Internecie o rzekomym "spisku żydowskim" i zastanawiacie się, skąd się to wzięło?
Z okazji 10. urodzin Muzeum POLIN przygotowaliśmy wyjątkowe autorskie spacery w urodzinowy weekend 28-29 września. Poza architekturą i teoriami spiskowymi opowiemy o żydowskiej modzie, sztuce XX i XXI wieku, którą możecie u nas zobaczyć, a także o mało znanych wątkach queerowych. Razem z przewodniczkami Muzeum POLIN oprowadzać będą pisarka Karolina Sulej, dziennikarka "Vogue Polska" Hanna Rydlewska, badaczka Joanna Ostrowska, fotograf Sebastian Czarnecki i instagramerka Rita Miernik.
Architektura: muzeum, które mogło być księgą →
Budynek Muzeum POLIN to wielokrotnie nagradzana wizytówka nowoczesnej Warszawy. Gdy dwadzieścia lat temu został ogłoszony konkurs na jego projekt, propozycje przysłali światowej sławy architekci, m.in. Daniel Libeskind, Kengo Kuma, David Chipperfield i Peter Eisenman. Co zdecydowało o zwycięstwie wizji Fina Rainera Mahlämakiego? Jak budynek wpisał się we współczesny Muranów? Jakie znaczenia kryje w sobie jego architektura?
Urodzinowy spacer to nie tylko okazja do zobaczenia zgromadzonych w archiwum zakładowym i nieeksponowanych na co dzień makiet nadesłanych na konkurs propozycji, ale też wędrówka w przeszłości, gdy ta część Warszawy wyglądała zupełnie inaczej. Dowiecie się m.in., co znajdowało się w miejscu muzeum przed wojną, dlaczego tak trudno znaleźć przedwojenne zdjęcia Dzielnicy Północnej i jakie były inne koncepcje na zabudowę Muranowa po wojnie.
Sebastian Czarnecki – absolwent Wydziału Zarządzania UW, zawodowo UX/UI Designer zajmujący się projektowaniem zaawansowanych aplikacji, pasjonat i popularyzator przed i powojennej architektury, członek Stowarzyszenia Ochrony Architektury Powojennej, fotograf. Prowadzi popularny profil na Instagramie @sebastianczar.
Monika Kieca – licencjonowana przewodniczka po Warszawie, Muzeum Polin i Zamku Królewskim. Autorka projektu spacerowego "Stolica dobrych historii", gdzie dzieli się swoją pasją do miasta oraz pokazuje w nieoczywisty sposób Warszawę. Znawczyni architektury, pasjonatka Muranowa oraz literatury.
Teorie spiskowe: skąd te bzdury? →
Absurdalne teorie spiskowe przypisywane Żydom rozgrzewają umysły i fora internetowe. Mimo że swoje źródło mają we wczesnym średniowieczu, to często są nadal żywe i powodują poważne konsekwencje. Skąd się wzięły? Dlaczego wciąż są tak popularne? Jaką formę dziś przybierają?
W czasie spaceru po wystawie stałej przyjrzymy się absurdom najpopularniejszych legend: o mordzie rytualnym, porywaniu chrześcijańskich dzieci i przerabianiu ich na macę oraz o kradzieży i nakłuwaniu hostii. Poznamy konteksty powstania fałszywych przekonań o ogromnym bogaceniu się Żydów. Zajrzymy do nowożytnych publikacji antysemickich, głoszących, że Żydzi zakulisowo planują przejęcie panowania nad światem. I wreszcie – zmierzymy się z tragicznymi konsekwencjom powstawania i krążenia takich legend.
Rita Miernik – autorka projektu "Smutne Synagogi". Poszukuje budynków, które były synagogami, i bada ich aktualne przeznaczenie i stan. Ukończyła studia prawnicze na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego, a później także Gender Studies w Polskiej Akademii Nauk. Studentka w Kolegium Międzywydziałowych Indywidualnych Studiów Humanistycznych Uniwersytetu Warszawskiego na kierunkach socjologia i bioetyka.
Kinga Senczyk – kulturoznawczyni, przewodniczka i edukatorka w Muzeum POLIN.
Moda: chałaty, kapoty i inne ciuchy →
Czy wiecie, że słowo "ciuch" to nie tylko potoczne określenie ubrania, ale także jidyszyzm, który na dobre zagościł w naszym codziennym słowniku? To jedyna okazja, by wziąć udział w spacerze po wystawie stałej, dla którego punktem wyjścia będzie moda i ubiory.
Przyglądając się żydowskim strojom i elementom garderoby, będziemy wspólnie sprawdzać, jakie zmiany zachodziły w życiu społecznym i politycznym w społeczności żydowskiej w XIX wieku. Dowiemy się, jak nadejście nowoczesności wpłynęło na żydowskie stroje, a także jak kształtował się polsko-żydowski przemysł modowy i tekstylny w XX wieku. Nie będziemy unikać trudnych tematów: sprawdzimy, jaką rolę pełniły ubrania jako narzędzia nazistowskiej przemocy w gettach, ale także dowiemy się, jak ubrania i moda mogły stanowić ratunek przed utratą nadziei, przywracać godność oraz sprawczość. Spacer zakończymy wizytą w galerii "Powojnie", żeby porozmawiać o trudnym czasie po Zagładzie i o tym, co mogli pakować w 1968 roku do walizek żydowscy uchodźcy. Odwiedzimy także magazyn zbiorów, gdzie na przykładzie kilku przedmiotów będziemy mogli zobaczyć, jak wiele historii o właścicielach mogą opowiedzieć ich ubrania i rzeczy osobiste.
Martyna Steckiewicz – kulturoznawczyni, przewodniczka w Muzeum POLIN, zaangażowana w badania nad historią i kulturą Żydów polskich oraz nad językiem jidysz.
Karolina Sulej – kulturoznawczyni, dziennikarka, pisarka oraz podcasterka. Autorka książek "Rzeczy Osobiste – opowieść o ubraniach w obozach koncentracyjnych i zagłady"; "Historie osobiste. O przetrwaniu w czasie wojny" oraz "Ciałaczki. Kobiety, które wcielają feminizm". Od 10 lat dziennikarka freelancerka związana m.in z magazynami: "Wysokie Obcasy", "Książki", "Viva! Moda". Zaczynała jako dziewiętnastolatka w "A4". Była redaktorką eksperymentalnego pisma o modzie "Maj", wicenaczelną "Exklusiv", redaktor prowadzącą "Podróży". Kiedyś stylistka, dziś zajmuje się antropologią mody – jest doktorantką w Instytucie Kultury Polskiej, gdzie działa w Zespole do Badań nad Modą i pisze pracę o roli wyglądu w czasie drugiej wojny światowej.
Sztuka: od żydowskiej awangardy do Sasnala →
Chociaż Muzeum POLIN jest muzeum historycznym, w naszej kolekcji znajdują się także znakomite przykłady sztuki XX i XXI wieku, których nie powstydziłyby się najbardziej renomowane galerie na świecie. Zapraszamy do ich wspólnego odkrywania podczas spaceru po naszej wystawie stałej. Zastanowimy się nad tym, jak poprzez twórczość artyści wywodzący się ze środowiska żydowskiego dawali wyraz swojej tożsamości i poglądom.
Porozmawiamy o pionierach nowych nurtów w sztuce XX wieku, a oczyma wyobraźni przeniesiemy się do kawiarni paryskiego Montparnasse’u, w których się spotykali. Odwiedzimy przedwojenny Lwów i Kraków, w których część z nich zaczynała swoje kariery. Obejrzymy prace m.in. Henryka Berlewiego, Jankiela Adlera, Artura Nachta-Samborskiego, a także artystów współczesnych, np. Wilhelma Sasnala. Nie zapomnimy także o kobietach słusznie upominających się o swoje miejsce w świecie sztuki, m.in. Ewie Kuryluk i Alinie Szapocznikow.
Beata Meller – analityczny umysł i fascynacja matematyką zaprowadziły ją na Wydział Mechaniki Precyzyjnej Politechniki Warszawskiej, natomiast chęć głębokiego poznania i zrozumienia miejsca, w którym mieszka, sprawiła, że została licencjonowaną przewodniczką po Warszawie, Muzeum POLIN, rezydencjach królewskich, Muzeum Narodowym i Muzeum Fryderyka Chopina; oprowadza turystów małych i dużych, indywidualnych i zorganizowane grupy; w trakcie swoich wycieczek przedstawia fakty i obala mity; kocha sztukę, książki.
Hanna Rydlewska – dziennikarka, dyrektorka wydawnicza "Vogue Polska”, redaktorka prowadząca "Vogue Polska Living". Prowadzi audycję "Edycja limitowana" w Chilli ZET oraz podcast o dizajnie, sztuce i architekturze dla "Vogue Polska". W "Hali odlotów" w TVP Kultura współprowadzi rozmowy o kulturze. Jest prezeską wydawnictwa Osnova Publishing i członkinią zarządu Towarzystwa Przyjaciół MSN.
Queer: Żydzi podwójnie wykluczeni →
Dołączcie do spaceru, w trakcie którego będziemy odkrywać nieopowiedziane dotąd queerowe, żydowskie historie oraz przyjrzymy się różnorodnym tożsamościom kształtującym społeczność żydowską w Polsce na przestrzeni wieków.
W trakcie oprowadzania zanurzymy się m.in. w świat queerowej poezji jidysz. Przypomnimy także dramat Szaloma Asza "Bóg zemsty". To historia młodej dziewczyny, której ortodoksyjni rodzice chcą wydać ją za mąż, ona zaś chce żyć z inną dziewczyną. Oddamy głos nieheteronormatywnym ofiarom Zagłady, których perspektywa i historia w czasie II wojny światowej nadal pozostaje w sferze tabu. Zastanowimy się, dlaczego nadal są przemilczane.
Katarzyna Jankowska – varsavianistka, kulturoznawczyni, popularyzatorka herstorii. Na co dzień pracuje w dziale edukacji Muzeum POLIN, gdzie tworzy ofertę przewodnicką, miejskie spacery tematyczne oraz szkoli przewodników. Od 13 lat jest licencjonowaną przewodniczką miejską po Warszawie. W swoich spacerach skupia się głównie na przedstawieniu perspektyw mniejszościowych.
Joanna Ostrowska – doktora nauk humanistycznych, wykładowczyni w Katedrze Judaistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego, Gender Studies na Uniwersytecie Warszawskim oraz w Zakładzie Badań nad Literaturą i Kulturą Polsko-Żydowską w Instytucie Badań Literackich PAN. Bada temat zapomnianych ofiar Holokaustu oraz queerową historię II wojny światowej. Jest autorką książek: "Przemilczane. Seksualna praca przymusowa w czasie II wojny światowej" (2018), "'Mein Führer!' Ofiary przymusowej sterylizacji na Dolnym Śląsku, 1934–44" (2019) oraz "Jene. Homosexuelle während des Zweiten Weltkriegs" (2023). W 2022 roku jej książka "Oni. Homoseksualiści w czasie II wojny światowej" była nominowana do Nagrody Literackiej Nike. Książka zdobyła Nagrodę Publiczności Nike. Krytyczka filmowa, członkini komisji selekcyjnej Krakowskiego Festiwalu Filmowego oraz programerka LGBT Film Festival w Warszawie. Pracowała jako dramaturżka przy produkcjach teatralnych reżyserowanych przez Małgorzatę Wdowik, Martę Ziółek, Wojciecha Grudzińskiego i Hanę Umedę.