Koncert
2.12.2016

Tansman | Klecki – Orkiestra Sinfonia Varsovia pod batutą Jerzego Maksymiuka

Tansman / Klecki - Epitafium pamięci przyjaciół
fot. Muzeum Historii Żydów Polskich

Koncert poświęcony pamięci dwóch urodzonych w Łodzi przyjaciół: Aleksandra Tansmana i Pawła Kleckiego. Przyjaźnili się w młodości, by w wieku dojrzałym podbić świat. Każdy z nich osiągnął w swej dziedzinie niebywały sukces: Tansman jako kompozytor, Klecki – głównie jako dyrygent, jeden z najwybitniejszych mistrzów batuty 2. połowy XX wieku.

  • 2 grudnia (piątek), godz. 19:00

W pierwszym historycznym składzie Łódzkiej Orkiestry Symfonicznej, która dała początek Filharmonii Łódzkiej, Paweł Klecki i Aleksander Tansman byli instrumentalistami. Tansman – pianistą, po częstokroć wykonującym głos harfy, Klecki – skrzypkiem. Tworzyli przy tym własny kwartet i trio. Spotykali się przy ulicy Piotrkowskiej. Odwiedzał ich Julian Tuwim, nierzadko dzieląc się z przyjaciółmi swymi próbami poetyckimi. I… zainspirowały one Tansmana, do napisania jednego ze swych pierwszych dzieł muzycznych. Pieśni do słów Juliana Tuwima wykonane zostały w marcu 1915 roku, w teatrze "Scala" przy ulicy Nowocegielnianej 18 (dziś ulica Więckowskiego).

Niedługo po wspomnianym koncercie, jesienią, nasi bohaterowie zdecydowali, że wyjadą na studia do Warszawy. Wkrótce jednak ich drogi się rozeszły. Aleksander Tansman wyemigrował do Paryża. Zaraz po nim wyjechał Klecki i osiedlił się w Berlinie. Po II wojnie światowej pozycja Tansmana i Kleckiego w światowej kulturze muzycznej była już ugruntowana. Kompozytor i dyrygent uznawani byli w swych dziedzinach za jednych z najwybitniejszych artystów. Niestety poza granicami swojej ojczyzny, gdzie zostali zapomnieni.

Aleksander Tansman zaliczany jest do grona najwybitniejszych przedstawicieli neoklasycyzmu, obok Strawińskiego, Hindemitha czy Poulenca. W pokaźnym, bo obejmującym kilkaset dzieł, dorobku artysty są niemal wszystkie formy muzyczne, w tym opery, balety, utwory symfoniczne, kameralne, solowe, chóralne. Jego wkład do muzyki światowej potwierdza również wiele nagród i odznaczeń. Tansman jest pierwszym polskim kompozytorem, którego przyjęto do Królewskiej Akademii Belgijskiej (1977). Jej członkami byli wybitni reprezentanci europejskiej nauki i sztuki, spośród twórców muzyki między innymi Rossini, Verdi, Liszt, Brahms, Strauss, Ravel, Strawiński, Sibe¬lius, Britten, Szostakowicz, Messiaen.

Paweł Klecki był najmłodszym dyrygentem prowadzącym orkiestrę Filharmoników Berlińskich. Jego utwory wydawali N. Simrock oraz Breitkopf & Härtel. Wykonywano je w całych Niemczech. Po wojnie całkowicie zrezygnował z komponowania i poświęcił się dyrygenturze. Należał do najwyżej cenionych mistrzów batuty na świecie. W 1946 roku Toscanini zaprosił Kleckiego, by dyrygował w La Scali. Był dyrektorem orkiestr symfonicznych Liverpoolu, Dallas i Szwajcarii Romańskiej jako następca Ernesta Ansermeta.

Wydawało się, że cały jego dorobek kompozytorski uległ w czasie wojny zniszczeniu. Jednak w 1965 roku w Mediolanie odnaleziono dwie skrzynie zawierające utwory Kleckiego. Mimo że mu je zwrócono, Klecki nigdy ich nie otworzył. Dopiero w latach 90. uczyniła to jego żona Ivonne, by następnie – przy wsparciu Timothy Jacksona – odnaleźć inne zaginione utwory. Pół wieku po niezwykłym odkryciu skrzyń z muzyką Pawła Kleckiego jego dzieła symfoniczne po raz pierwszy zabrzmią w Polsce.

Program koncertu Klecki / Tansman

ALEKSANDER TANSMAN / V SYMFONIA À PAUL KLECKI na orkiestrę symfoniczną

I    Lento – Allegro con moto – Molto meno mosso
II   Intermezzo: Andante Sostenuto
III  Scherzo: Vivo
IV  Finale: Lento – Un poco meno lento – Allegro con moto – Lento cantabile

PAWEŁ KLECKI / CONCERTINO OP. 34 na flet i orkiestrę

I   Allegro con brio
II  Molto cantabile ed essperssivo
III Finale: Allegretto scherzando, non troppo vivo

PAWEŁ KLECKI / SINFONIETTA OP. 7 na wielką orkiestrę smyczkową

I   Allegro appasionato
II  Andante, un poco sostenuto
III Allegro con spirito

 

Wykonawcy

  • Łukasz Długosz – flet
  • Sinfonia Varsovia
  • Jerzy Maksymiuk – dyrygent