Mezuza przyszłości (Przejście przez mrok do światła)

Historia i pochodzenie mezuzy

Mezuza jest jednym z ważnych symboli w judaizmie, wywodzącym się bezpośrednio z nakazów biblijnych. Nakaz umieszczania mezuz na odrzwiach wywodzi się z Księgi Powtórzonego Prawa (6:4-9 i 11:13-21) i wchodzi w skład modlitwy "Szma Jisrael", głównego wyznania wiary wyznawców judaizmu. Fragment ten nakazuje Izraelitom, aby "napisali je na odrzwiach swojego domu i na swoich bramach" (Pwt 6:9). Zgodnie z tradycją ten biblijny nakaz został przyjęty jako obowiązek religijny i wizytówka żydowskiego domu.

Znaczenie i symbolika

Mezuza przypomina domownikom o tym, aby przestrzegali przykazań. Dom jest najważniejszą instytucją w judaizmie, a mezuza przypomina jego mieszkańcom o ich zobowiązaniach wobec Boga. Mezuza jest także wyrazem tożsamości żydowskiej oraz ciągłości tradycji i wiary.

Zwój pergaminu, zwany klafem, który znajduje się wewnątrz mezuz, zawiera ręcznie napisane wersety biblijne przez wykwalifikowanego sofera (pisarza tekstów świętych). Tekst musi być napisany zgodnie z określonymi zasadami, a najmniejsze odstępstwo od norm powoduje, że mezuza jest niekoszerna (nie nadaje się do użytku religijnego).

Mezuzy umieszcza się na prawej futrynie drzwi wejściowych, a także na drzwiach wszystkich pomieszczeń domu, w których toczy się codzienne życie, z wyjątkiem toalet. Powinna być zamocowana w przestrzeni 1/3 wysokości futryny od góry, najlepiej pod kątem 45 stopni, z górnym końcem skierowanym do wnętrza pomieszczenia. Jeżeli futryna jest wąska, mezuza może być umieszczona pionowo.

Umieszczanie mezuzy na odrzwiach jest micwą, dlatego tuż przed jej zamocowaniem odmawia się odpowiednie błogosławieństwo. Po zakupieniu nowego domu lub mieszkania nowi właściciele często urządzają uroczystość "chanukat ha-bajt" (hebr. "poświęcenie domu"), przyjęcie, podczas którego wraz z zaproszonymi gośćmi radośnie umieszczają mezuzę na drzwiach wejściowych. Często dotyka się mezuz palcami przy wchodzeniu lub wychodzeniu z domu, co jest wyrazem szacunku dla tej micwy i wiary w duchową ochronę domu.

Ze względu na to, że mezuzy mogą się z czasem zużywać, tradycja nakazuje, aby były one regularnie sprawdzane pod kątem uszkodzeń. Religijne prawo żydowskie nakazuje sprawdzanie mezuzy dwukrotnie w okresie siedmiu lat, bardziej tradycyjne osoby robią to jeszcze częściej.

Różnorodność stylów i materiałów

Mezuzy mogą różnić się stylem i materiałami w zależności od regionu i tradycji kulturowej. Mogą być wykonane z drewna, metalu, szkła, ceramiki, a także z droższych materiałów, takich jak srebro, złoto czy diamenty. Wzory na mezuzach mogą obejmować motywy roślinne, zwierzęce, abstrakcyjne, a także symbole związane z judaizmem, takie jak Gwiazda Dawida lub litera "Szin", symbolizująca jedno z imion Boga.

Znaczenie współczesne

Współcześnie mezuzy pozostają ważnym symbolem tożsamości i wiary żydowskiej. Są one nie tylko religijnym obowiązkiem, ale także elementem dziedzictwa kulturowego, które łączy pokolenia i podkreśla unikalność żydowskiej tradycji. "Mezuza przyszłości" stanowi wkład w edukację o historycznym i religijnym znaczeniu mezuzy, promując jednocześnie międzykulturowy dialog.

Majk Hercberg – urodzony w 1981 roku w Warszawie na Mokotowie polski artysta żydowskiego pochodzenia, kompozytor‚ współautor tekstów, basista, muzyk sesyjny, złotnik, rzeźbiarz, technik sceniczny, grafik. Pod koniec lat 90. zaangażowany w działalność Gminy Żydowskiej w Warszawie, w tym w liczne seminaria związane z kulturą żydowską. Autor wystawy "Doors Open: MezuzaH" w Synagodze Izaaka w Krakowie w ramach festiwalu 7@nite: Synagogi Nocą. Jej tematem były mezuzy wykonane własnoręcznie przez autora z brązu, mosiądzu, srebra i drewna. W latach 2002–2011 pracował jako asystent w pracowni rzeźby i sztuki użytkowej W. Józefowicza, a od 2006 roku zajmuje się projektowaniem biżuterii w Majkart oraz JOJ. Do dziś tworzy głównie niewielkie formy nowej i świeżej kultury żydowskiej. Przez ponad dwie dekady grał jako basista w zespołach (Murgost, BMW, Black river tails, Noko, Hedfirst, Plan, Antigama, Dante, Blindead), brał udział w projektach muzycznych i teatralnych.