Rocznice i święta
12.09.1921

Rocznica urodzin Stanisława Lema

Mężczyzna w okularach (Stanisław Lem), w czarnym ubraniu. Podpiera policzek dłonią zamkniętą w pięść. Lekko się uśmiecha. Nosi okulary.
fot. W Zemła / Wikimedia

Stanisław Herman Lem ur. 12 września 1921 roku we Lwowie, zm. 27 marca 2006 roku w Krakowie – pisarz, futurolog, krytyk literacki.

Lem spędził dzieciństwo we Lwowie. Jego rodzice uważali się za Polaków żydowskiego pochodzenia. W domu Lemów mówiło się po polsku, w grudniu ubierano choinkę.

Po maturze planował studia na Politechnice Lwowskiej. Plany te pokrzyżowała sowiecka okupacja Lwowa podczas II wojny światowej. W 1940 roku rozpoczął studia na wydziale lekarskim Uniwersytetu im. Iwana Franki, które przerwała rok później inwazja Niemiec na ZSRR. Naukę na uniwersytecie lwowskim kontynuował od chwili ponownego zajęcia Lwowa przez Sowietów do momentu "repatriacji" w 1946 roku.

"W tym okresie [po inwazji Niemiec na ZSRR w 1941 roku – przyp. red] w sposób bardzo bezpośredni i »praktyczny« dowiedziałem się, że nie jestem »Aryjczykiem«. Moi przodkowie byli Żydami, choć ja nie miałem pojęcia ani o judaizmie, ani, niestety, o kulturze żydowskiej. Właściwie dopiero nazistowskiemu ustawodawstwu zawdzięczam świadomość, że w moich żyłach płynie żydowska krew" – cytat za T. Fiałkowskim, "Stanisław Lem czyli życie spełnione"

W wyniku przesiedlenia rodzina Lemów przeniosła się do Krakowa. Stanisław kontynuował studia medyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim, które zakończył w 1948 roku. W tym samym czasie opublikował swoją pierwszą powieść "Człowiek z Marsa", zamieszczoną w piśmie "Nowy Świat Przygód". Niedługo potem trafił do redakcji "Tygodnika Powszechnego", w którym ukazały się jego kolejne opowiadania. W 1948 roku napisał "Szpital Przemienienia", swoje pierwsze bardziej znane dzieło. Po rezygnacji ze współpracy z "Tygodnikiem Powszechnym" wydał kolejne części "Szpitala Przemienienia". Cała trylogia, znana jako "Czas nieutracony", ukazała się w 1955 roku. Lem zyskał już wtedy status pisarza popularnego.

W drugiej połowie lat 50. rozpoczął się złoty okres w twórczości Stanisława Lema. W 1961 roku ukazała się jego sztandarowa powieść "Solaris", uważana za najwybitniejsze osiągnięcie autora.

Pierwszy raz z zamiarem wyjazdu z Polski Stanisław Lem nosił się po wydarzeniach Marca ’68. Ostatecznie rodzina Lemów wyemigrowała do Wiednia w 1983 roku. Do Polski wrócili w 1988 roku i zamieszkali w Borku Fałęckim.

W 1996 roku pisarz został odznaczony Orderem Orła Białego. W 1998 roku otrzymał doktoraty honoris causa: Uniwersytetu Opolskiego, Lwowskiego Państwowego Uniwersytetu Medycznego oraz Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Stanisław Lem zmarł 27 marca 2006 roku w Krakowie. Zgodnie ze swoją wolą spoczął na Cmentarzu Salwatorskim.

Rok 2021 był Rokiem Lema. Obchodziliśmy wówczas 100. rocznicę urodzin pisarza.