"Cień dotyka mnie. Wiersze i proza" Krystiany Robb-Narbutt
Krystiana Robb-Narbutt to artystka na wskroś intrygująca: rysowniczka, twórczyni instalacji artystycznych, przy tym pisarka i poetka, podróżniczka, uwikłana w narodowo-religijno-tożsamościowe napięcia, nieobojętna na sprawy społeczne… Jej bogata twórczość i nietuzinkowa biografia wprost domagają się omówienia i interpretacji. Próbę taką podjęli ostatnio Marta Tomczok i Piotr Mitzner.
Tom "Cień dotyka mnie. Wiersze i proza" stanowi zbiór wszystkich opublikowanych wierszy i narracji Krystiany Robb-Narbutt, rozproszonych wcześniej w tomikach, wydawnictwach okolicznościowych i czasopismach. Jak napisała o jej twórczości Izabela Kowalczyk, utwory te:
"są ulotne, zlepione ze strzępów i skrawków codzienności, zamieszkiwanej przez ludzi, owady, zwierzęta i anioły".
Publikację uzupełniają: obszerny biogram, reprodukcje wybranych dzieł plastycznych Krystiany, przygotowujący Czytelnika do lektury wstęp, nota edytorska, a także impresje na temat artystki i jej twórczości przygotowane przez znakomitości polskiej humanistyki, m.in. Leszka Szarugę czy Tadeusza Sławka.
Edycja jest więc pierwszą całościową prezentacją twórczości Krystiany Robb-Narbutt. Autorzy uwzględniają w niej wiele kontekstów – wymóg związany z ontologią tekstu (minimalizm wiersza Krystiany wymaga, by opublikować utwór na osobnej stronie, z zachowaniem oddechu i przestrzeni), pracę artystyczną Robb-Narbutt (w publikacji znajdują się reprodukcje obiektów artystycznych najbardziej spowinowaconych z lirykami), jej szczególne rozumienie wiersza jako przedmiotu surrealistycznego i obiektu. Edycja uwzględnia również materiały biograficzne, konsultowane z mężem artystki, oraz głosy jej przyjaciół i krytyków, ukazujące niezwykłe bogactwo działań tej dziś szerzej nieznanej poetki i prozaiczki.
"Zbiór wierszy i prozy Krystiany Robb-Narbutt opracowany przez Piotra Mitznera i Martę Tomczok ukazuje w zasadzie nieznaną spuściznę literacką tej niezwykłej artystki. Czytanie jej wierszy ma jednak wiele wspólnego z oglądaniem jej prac wizualnych. Są ulotne, zlepione ze strzępów i skrawków codzienności, zamieszkiwanej przez ludzi, owady, zwierzęta i anioły. Oddają zachwyt nad zmysłowymi aspektami życia, a zarazem świadomość jego nietrwałości i kruchości. Piotr Mitzner i Marta Tomczok dokonali imponującej pracy, opracowując twórczość literacką Krystiany Robb-Narbutt, wzbogacając ten zbiór ilustracjami obiektów artystycznych oraz głosami na temat tekstów artystki".
Izabela Kowalczyk
Krystiana Robb-Narbutt (1945-2006) urodziła się tuż po wojnie, w 1945 roku. Jej rodzinę pochłonęła Zagłada. Wychowała się w domu z lewicowymi tradycjami. Ojciec był działaczem politycznym, żołnierzem GL, matka malarką. W 1968 roku Robb-Narbutt za powielanie i kolportowanie ulotek antyrządowych została na kilka miesięcy uwięziona.
Cała jej twórczość artystyczna nosi znamiona oporu – wobec polityki komunistycznej, zapomnienia Zagłady, niepamięci o najbliższych, zatruwania środowiska, nadmiernej produkcji śmieci. Wątki zagładowo-ekologiczne, powiązane dość mocno z tematyką feministyczną (ciąża, aborcja, poronienie), znajdują także odwzorowanie w poezji i prozach Robb-Narbutt, do tej pory publikowanych jedynie w czasopismach bądź pozostawionych w rękopisach.
