Nazywam się Basia Starecka, jestem dziennikarką kulinarną i pamiętam jak wiele lat temu, kiedy zaczynałam pracę w zawodzie, ktoś mnie spytał czy byłam już w Izarelu.

Kiedy okazało się, że nie, zdziwił się: Jak to, piszesz o jedzeniu i nie jadłaś jeszcze w kulinarnym raju? Szybko to nadrobiłam wycieczką do Tel Awiwu i od tamtej pory szukam smaków tej autentycznej izraelskiej kuchni tutaj, w Warszawie. Zabieram Was do miejsc gdzie zjecie doskonały hummus, falafel, sabich czy szakszukę. Poznamy również osoby, które tworzą te restauracje i kawiarnie. Nazywam się Sylwia Potocka i prowadzę restauracje "Mezze" i "Shuk".

Uwielbiam podróżować. Jedną z podróży, która zmieniła moje życie był wyjazd do Izraela, do Tel Awiwu, do Jerozolimy. Tam właśnie natknęłam się nam przepyszny falafel i naprawdę wspaniały hummus, których u nas nie było. Po mojej wizycie w Izraelu osiem lat temu, postanowiłam zaryzykować i otworzyć podobną budkę z falafelami również w Warszawie. "Mezze" otworzyłam w 2013 roku czyli już siedem lat temu. Gość jak wchodzili to pytali, czym jest falafel. Więc zamiast tłumaczyć po prostu dawało się kuleczkę falafela. Goście próbowali, mogli sami ocenić czy im smakuje czy nie. Dopiero po tym jak Warszawiacy pokochali pita falafel. Zrozumieli, czym jest falafel. Było prościej wprowadzić nowe dania do menu. Słowo "mezze" oznacza przystawki. Tych przystawek stworzyliśmy już około dwudziestu. Ogrom możliwości, żeby złożyć sobie danie, czy przystawkę, na którą akurat dzisiaj macie ochotę. Nowością w "Mezze" jest talerz jerozolimski. Jest to cały talerz hummusu z dwoma plastrami bakłażana, z karczochem, sosem tahini i przepysznym sosem amba, czyli z kiszonego mango. Przebojem naszej karty śniadaniowej okazała się szakszuka. Szakszuka jest bardzo prostym daniem, złożonym przede wszystkim z pomidorów, cebuli i papryki, z dużą ilością przypraw. Główną przyprawą, na której się skupiamy, jest kamun, który najbardziej zbliżony jest do zmielonego kminu rzymskiego. To wszystko się dusi na patelni, wbija się do środka jajko, które się ścina w szakszuce i tak też serwujemy gościom. Tradycyjnie jest to szakszuka z jajkiem, jest to szakszuka dla roślinożerców z bakłażanem i czarną solą, świetnie imitującą jajko. Jest też szakszuka z ulubionym serem naszych gości czyli z serem Hallumi. Jest tak szakszuka z falafelem, szakszuka z cukinią, kozim serem i oliwkami. Czasami robimy też, na lunche przede wszystkim, taką jeszcze zdrowszą wersję szakszuki czyli zieloną, ze szpinakiem. Popularność kuchni izraelskiej, przede wszystkim uważam, że wywodzi się stąd, że była to pierwsza alternatywa w Warszawie, w Polsce, dla wegan i wegetarian. Często wracam do Izraela i zabieram ze sobą również moich pracowników. Nie tylko kelnerów ale też menadżerów, kucharzy, szefów kuchni. Zależy mi na tym, żeby na własnej skórze poczuli ten rytm, to tętniące życie, przepełnione bazary. Żeby wiedzieli tak naprawdę z czym to się je, dlaczego tak bardzo kochamy Izrael. Dlaczego tak bardzo kochamy to jedzenie. Uważam, że dzięki temu udało nam się razem stworzyć dwie bardzo fajne restauracje,

do których z przyjemnością wracają nasi goście.

I live in Poland about 14 years. I moved here because of work. I used to be, I learned to be a chef in Sweden for 3 years and then I worked in big hotels. So I worked around the world, in America, Malta, Georgia, Denmark, Romania and I went back to Israel finally, after many, many years that I was out.  And then I get the telephone after two days if I want to work in Poland, in CHABAD. It's a Jewish organization located near to Arkadia. They suggested me to work like a chef, cooking for guys who was studying, in a restaurant, kosher. And, like in a fairy story, I met my wife in CHABAD and I married her. And I stayed in Poland, so we are happy family in Poland now. Bekef was a solution, because I used to cook non-kosher food before. I was chef in regular hotels, and then I became religious and I decided that there is no other religious places to cook in Poland so I will open my own place. We're running the business since 2014. It's going good for us. I find out after 2 weeks that people start to give us a good feedback about the food. First 2-3 weeks were Israelis, of course, because they know the food. And then we have young people. Vegetarian, vegan, they were curious to see, what food we've got. With the time,

I was surprised, that even older people, I mean really older that probably were eating Polish food whole life start to come and take hummus home. Hummus in my time, I'm 61 years old when I grew up in Israel, when I was a kid hummus was not popular. It was in areas where villages, Arab villages or Jaffa, or places that Israeli Arabs stay and make hummus. The area I grew up there was no hummus. Lately in the 80s, they started to make ready hummus, like salad and sell in supermarkets. And about 2000 it's became a huge thing, all over the world. Israeli cuisine developed quite much in the last 20 years. Before, it was like every nation, who came to Israel. Every Jews was like... If you were Polish you eat Jewish-Polish food. Moroccan eat Moroccan. The last 20 years it's became a huge fusion between all kind of countries that came to Israel. So, we've a quite rich food, because we can get all things: vegetables, fish, everything, in Israel. Chraime is a kind of dish made

by Jews from North Africa. It's Tunisia, Libya, Morocco. With the time, it's became national food. Every competition in TV, Master Chef, all this kind of things, always somebody makes chraime, because chraime is a symbol of a Friday evening in Israel, Shabbath.

Shabbath for us it's written, that you have to eat fish and meat. Then you're a happy person. Then it's good. Rosh haShana it's the New Year for us. In our house, in my family home, we did special things for Rosh haShana. One of them was lamb or beef together with topinambur. It's a nice root vegetable little bit of sweet taste and it's boiled together with the beef or the lamb. Second thing we do - artichoke, karczoch with chicken, for Rosh haShana. And we do chicken with the "pigwa". The food have to be always a little bit sweet, because when you eat sweet in the begining of the year, you've got sweet year all around the year. Now, when I married Polish woman, I'm almost Polish. Only the language is a little bit difficult, but it will come. For me, as a person who live in Poland, I'm very happy, because nothing is strange for me. It's like to come back to the place that you knew before.

Kuchnia Izraela to nie tylko samo jedzenie lecz także długa i bogata

tradycja picia kawy. Wszystko na ten temat wie Uri, właściciel tej kawiarni.

My name is Uri Wollner. You are in the center of Warsaw, on the street called Hoża.

Behind me is my caffe called "Cophi". There was a time in the beginning of Israel, when you have a lot of emigrations coming from Europe. There was actually more caffes in Israel than

in Paris. The culture of drinking coffee developed and became very, very popular. I'm originally from Israel. I was born in Jerusalem. And later grew up in Kiriat Ono, which is a little bit outside of Tel Aviv, outside of Ramat Gan, nice, little, quiet place actually. I came to Berlin in 2004 to begin my medical studies in Akademia Medyczna. Which is actually over there. This was after finishing my army service where I was in altillery as an officer. Of course in the army you drink coffee, it's usually in the form of Turkish coffee because you are out in the field, you have a little gas heater and you just have something that is called dirbuk which is I would say a very bootleg version of making iced coffee which is, you steal from the kitchen two pitchers of water and in one you put ice and the other instant coffee and sugar and basically then you find the youngest soldier in your unit and that's his task to go back and forth, back and forth until one of the seniors decides it's good enough and then just the seniors get to drink it. "Cophi" is now 5 years old and 5 days and the reason we decided to open up a cafe, putting on a side a whole thing of coffee and passion is the fact that I felt there is a need for a nice, proper neighborhood cafe, which is for everyone, whether it's the students, the neighbors, the tourists or just what we call "walkers" that by mistake find themselves here. I did notice that Polish people are very hungry for new things and trying new things. Hi buddy! It's ok, it's good, it's good. Neighbors! We basically roast our own coffee which allows us to constantly make sure that it's fresh and the way we like it. We have 5 regular blends which is a mix of few different coffees for espresso or home use but in addition we also have our singles which means single origin coffee, very parallel to the world of wine where you have particular cantina which has wine from one particular hill with particular amount of shade, humidity, sun and French people picking the grapes. People really really like the drink we make here which is called halva latte which is actually a latte with halva inside, real halva, not something else. It gives it a very delicate sweetness but a bit of a thicker body so it's very very smooth and nice to drink.

Hi, my name is Daniel, I'm from Israel, from Tel Aviv. One of the best stuff you can do when you take coffee is to match it with rugelah 

which is basically here, so...as you can see it's small, very comfortable and one bite. This is our poppy seeds rugelah, it has honey, nuts and wonderful taste. Let's say it's true, I'm just baking them. They are still wet which is very good. Second we have the tahina cookies here, they are vegan 

as much as it's a surprise, with a nut in the middle.The other stuff is the buns. This is what I ate when I was 10 years old, in one hand is the bun, the other one is cocoa from the supermarket 'cos this is what you could buy for 1 shekel at the time and it was that simple. We have also the Jerusalem bagel. This is what we Israelis at the market. Seriously, this is one of the stuff you take on the way and... I love what you call pita. The pita basically is the food, the pastry that you never know where it came from, can be one of these countries near Israel, like I would not say Egipt but let say Syria or Iraq and so one.

Each Israeli today change a very small part of the pastry thinking 'cos from where they came this is the difference, the change.

Nie mogłam trafić o lepszej porze na Plac Zbawiciela. Przecież to centrum nocne stolicy. Zbliża się zachód słońca. Warszawa za chwilę przestawia się na tryb nocny ale najpierw zamówię sabich. Sabich to akronim: "s" od "salad",

"b" od "bejtzim", które po hebrajsku oznaczają jajka i "chatzim", czyli bakłażan. Jestem Kasia. Znajdujemy się przed "Sabichem", czyli izraelskim bistro ze street foodem. Nazwa miejsca pochodzi od nazwy kanapki, a właściwie bardzo konkretnej kombinacji pochodzącej z Iraku, przywiezionej do Izraela przez irakijskich Żydów. Oryginalnie jest to sabich, ale można też powiedzieć "sabisz", "sabicz", "sejbicz". Jest bardzo dużo różnych, dziwnych określeń. Oryginalnie sabich. Tak tylko uprzedzam. Do Izraela trafiłam w zasadzie trochę przypadkiem. Byłam w drodze do Hiszpanii, gdyż jestem wspinaczem skałkowym. I miałam tam być tylko przez miesiąc. Ale, zakochałam się i zostałam, i utknęłam. Utknęłam na cztery lata. Zakochałam się w tym kraju, w ludziach, w jedzeniu doskonałym. Izraelska kuchnia jest bardzo ciekawa. Urzekło mnie w niej to, że jest niezwykle eklektyczna. Z jednej strony mamy bardzo duże bliskowschodnie wpływy, a z drugiej strony europejskie. A właściwie z całego świata. Jedzenie odgrywa bardzo ważną rolę w życiu Izraelczyków. Przyjaciele czy rodziny spotykają się i jedzą do bardzo późna wieczorem, np. o 22.00 albo o 23.00. Mamy podobnie. Zauważyłam w "Sabichu", że zarówno ludzie przychodzą do nas na lunche, na zupy, właśnie w ciągu dnia, ale też po szkole albo po zajęciach, albo po pracy. Mamy też współpracę z naszymi przyjaciółmi z "Planu B", z którymi się dogadaliśmy, że właśnie w "Planie B" można zjeść sabicha. Wystarczy do nas zadzwonić spod "Planu B" i my wtedy donosimy to jedzenie. Sabich okazał się najlepszą kanapką i na kaca, i na takie "guilty pleasure", ponieważ jest tam i ten smażony bakłażan, i to jajko albo awokado akurat bo mamy też wersję wegańską. To jest wszystko takie bardzo smaczne a jednocześnie dość lekkie i nie obciąża żołądka.

Ja już się nigdzie nie ruszam. Sabich można jeść przed imprezą, w trakcie imprezy, po imprezie. I generalnie mieć mały Izrael Warszawy.